İBS – İrritabl (Huzursuz) Barsak

Sendromu Kısaca Nedir?
Sürekli ya da tekrarlayan karın ağrısı, şişkinlik ve bozulmuş, barsak alışkanlıkları (ishal, kabızlık, ve/veya ikisi dönüşümlü) ile seyreden bir rahatsızlıklar bütünüdür. Bu belirtilerden karın ağrısı ve şişkinlik genellikle tüm hastalarda görülürken, barsak alışkanlıkları değişiklikleri, bazı hastalarda kabızlık, bazılarında ise ishal olarak ortaya çıkar. Bu şikayetler genelde 3 aydan daha uzun sürer ve tekrarlayıcı özelliktedir.
IBS yapısal (organik) değil fonksiyonel bir bozukluk olarak değerlendirilir. Ağrı, şişkinlik ve dışkılama alışkanlığında bozukluk olan kişilerde yapılan tetkikler sonucunda herhangi bir organik bozukluk veya patalojik bulgu olmaması genellikle IBS’yi düşündürür. Bu nedenle hekime ayrıntılı bilgi vererek şikayetleri dile getirmek teşhisi oldukça kolaylaştıran bir yoldur.

İBS’nin görülme sıklığı nedir?
 

IBS, tüm toplumlarda ve her 2 cinste de görülmektedir, ancak kadınlarda daha sık rastlanır. Rahatsızlıklar genel olarak 45 yaş öncesinde görülmeye başlar. Toplumda görülme sıklığı ortalama %10-15 olarak kabul edilebilir. Tüm gastroenteroloji kliniklerine başvuran hastaların yaklaşık %40’ında İrritabl Barsak Sendromu (IBS) tanısı konulmaktadır. Ayrıca en sık görülen barsak hastalığıdır.

İBS kansere dönüşür mü? Yaşam kalitesini etkiler mi?
IBS, daha sonra ciddi rahatsızlıklara dönüşme (kanser, vb.) gibi bir risk taşımamakla beraber, hastaların yaşam kalitesini ciddi şekilde etkilemektedir. Genellikle selim bir hastalıktır ve cerrahi operasyon gerektirmez. Ancak IBS, yıllarca sürebilen ve kişilerin hayat kalitesini önemli ölçüde düşüren bir rahatsızlıklar bütünüdür. IBS hastaları belirtiler nedeniyle işe-okula gidememe, sosyal yaşantılarına ara verme-erteleme, tatillerini yarıda bırakma gibi sorunları çok sık yaşarlar.

İBS nedenleri biliniyor mu?

IBS’nin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, stres, beslenme alışkanlıkları, mevsimsel değişiklikler gibi bazı faktörlerin tetikleyici rol oynadığı ortaya konmuştur.

İBS’nin tipik semptomları (belirtileri) nelerdir?

Genellikle karın ağrısı, ishal atakları, kabızlık atakları, düzensiz dışkılama, şişkinlik ve karında gerginlik hissi sıklıkla görülen belirtilerdir.

İBS belirtileri olduğundan şüphe eden kişiler hekime başvurmalı mıdır?

IBS, yaşam kalitesini ve günlük hayatı etkileyen bir sendromdur. Bu nedenle hastalar, bu sendromla yaşamak yerine hekime danışmayı seçtiklerinde uygun tedavi ile şikayetlerinden kurtulmakta ve günlük hayatlarına devam etmektedir.
Bu nedenle belirtilere sahip kişilerin hekime başvurmaları ve tedavi olmaları önemle tavsiye edilmektedir.

İBS’nin spesifik tedavisi var mıdır?

Hekime başvuran hastaların, sahip oldukları belirtilere IBS tanısı konması bile hastanın güvenini kazanmasına ve semptomlarda azalma olmasına yardımcıdır. Bununlar beraber hekim kontrolünde alınacak ilaçların kullanımı, hekim ile beraber kararlaştıracak yöntemlerin uygulanması ve günde 2 litreden fazla sıvı alımı da kişiyi rahatlatıcı etkenlerdir.

BELİRTİLER NELERDİR?

Huzursuz barsak sendromunun en önemli belirtilerini 4 ana grup toplayabiliriz. Bunlar:
Karın ağrısı: Künt bir ağrı şeklinde veya kramplar şeklinde oluşur. Ağrılar dalgalar halinde gelir gider. Genellikle yemeklerden sonra çok yoğun hissedilir. Gaz çıkarma veya tuvalet ihtiyacını giderme ile rahatlama hissedilir.
Şişkilikn: IBS hastaları, normal kişilere göre daha fazla gaz üretmeseler de gaz barsaktan çıkamadığı için rahatsızlık yaratır. Genellikle yemekten hemen sonra başlayarak gün boyunca barsaktan gürültülü sesler gelmesi, karın bölgesinde sıkışıklık ve giysilerin rahatsız etmesi gibi durumlar ile devam eder.

Barsak Alışkanlığı Bozukluğu ( Kabızlık ve/veya İshal ) : IBS hastalarında en sık görülen belirtilerdendir. Dışkı küçük, katı ve mukusla (barsak mukozasından salgılanan sümüksü bir madde) kaplı olabilir. Barsak duvarındaki mukus üreten bezler ağır hareket eden, saatlerce barsak içinde kalan küçük karı dışkı parçacıklarıyla uzun temas sonrasında aşırı uyarılır ve bu yüzden çok mukus salgılar. Bazen sadece mukus da çıkarılabilir.
Şikâyetlerin altında yatan organik bir sebebe rastlanmaması.

Bunlar ile beraber görülebilecek diğer belirtiler ise şöyledir:
Dışkılama sonrası ağrıların azalması
Dışkılanma sayısında ya da dışkı kıvamında değişiklik
Sık dışkılama isteği veya tam boşalmama hissi(tenesmus)
Sık idrara çıkma ve acil idrar yapma ihtiyacı
Bulantı

Ayrıca sindirim sistemi dışında da şikayetler olabilir:

IBS’yi tamamen ortadan kaldırıcı bir tedavi yoktur. Ancak tedavi, belirtilerin şiddeti azalmaya ve tekrarlamasını önlemeye yönelik olarak başarılı olmaktadır. Amaç hastaların günlük yaşamalarını sürdürmeleri ve yaşam kalitelerinin bozulmamasının sağlanmasıdır. Bu nedenle şikâyetler olduğu dönemde hekim tarafından önerilen ilaçlar kullanılmalıdır.

Daha önceli yıllarda belirtilen çok çeşitli olması nedeniyle her belirti için farklı ilaç kullanımı önerilebilmekteydi. Ancak günümüzde hem kabızlığı gidermeye hem de barsaklardaki aşırı duyarlılık ve şişkinlik hissini gidermeye yönelik bazı ilaçlar kullanılabilmektedir.

İlaç tedavisinin yanında kişilerin özellikle yedikleri besinleri dikkat etmeleri de rahatsızlığı azaltıcı bir unsurdur. IBS hastalarına genellikle diyet önerilmez, zira diyetlerin hastalarda şişkinliği artırdığı veya strese yol açarak tetikleyici olduğu yönünde bazı inanışlar mevcuttur. IBS hastalarına şikâyetleri özellikle artıran bazı yiyecekler saptanmıştır. Bunlar sırayla buğday, mısır, süt, peynir, yulaf, kahve, çavdar, yumurta, çay ve narenciyedir. Bu yiyeceklerden uzak durmak hastalığın tedavisini kolaylaştıracaktır.
Günümüz koşullarında yoğun maruz kalınan stres elbette en önemli tetikleyicilerden biridir. Stres ile başa çıkmaya çalışmak ya da bir psikiyatristten yardım almak kişilere fayda getirecektir.